Mô tả
- Tầm quan trọng của việc tầm soát bệnh teo cơ tuỷ (Spinal Muscular Atrophy – SMA) ở trẻ sơ sinh ?
_ Bệnh teo cơ tuỷ (SMA) là bệnh di truyền, ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào thần kinh kiểm soát cơ, và nguy hiểm đến tính mạng. Bệnh SMA dẫn đến thoái hóa tế bào thần kinh và teo cơ.
_ Trên toàn thế giới, tỉ lệ bệnh SMA lên đến 1 : 6.000 – 10.000 trẻ sơ sinh. SMA được chia làm 4 loại, được phân biệt theo độ tuổi khởi phát bệnh và mức độ nghiêm trọng. Loại nghiêm trọng nhất, loại 1, khởi phát trước 6 tháng tuổi và những người bị ảnh hưởng, nếu không được điều trị, thường không sống sót sau hai tuổi.
_ Hiện nay, với sự chấp thuận của FDA cho liệu pháp điều trị bệnh SMA Spinraza® (Biogen) và Zolgensma® (Novartis), việc tầm soát bệnh SMA đã được tăng cường, cũng như được đưa vào các chương trình sàng lọc sơ sinh quốc gia. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng do hiệu quả điều trị bệnh SMA sẽ đạt được tốt nhất trong giai đoạn bệnh nhân bắt đầu xuất hiện các triệu chứng. - Nguyên nhân gây ra bệnh teo cơ tuỷ (SMA) ?
_ Trong cơ thể, các tế bào thần kinh vận động chịu trách nhiệm chuyển tín hiệu từ não đến các tế bào cơ. Trong trường hợp các protein tế bào thần kinh vận động sống sót (survival motor neuron – SMN) bị thiếu hoặc có ở mức rất thấp, tế bào thần kinh vận động sẽ chết và cơ bắp khô héo. Nguyên nhân gây ra bệnh SMA là do sự thiếu hụt các protein SMN này bên trong tế bào.
_ Protein SMN chủ yếu được tạo ra từ gen SMN1. Bệnh nhân SMA không có các bản sao của gen SMN1 mà từ đó protein SMN có thể được tạo nên. Người có một bản sao gen SMN1 là người mang mầm bệnh SMA, dù họ không biểu hiện các triệu chứng của bệnh SMA. Tuy nhiên, một cặp vợ chồng mang mầm bệnh SMA có thể sẽ sinh con mắc bệnh SMA.
_ Với cấu trúc tương đồng cao, gen SMN2 cũng đóng một vai trò quan trọng gây ra bệnh SMA. Gen SMN2 chủ yếu tạo ra protein SMN không có chức năng và một lượng nhỏ protein SMN chức năng. Sự khác biệt về độ ổn định của protein SMN1 và SMN2 này là kết quả của sự khác biệt nucleotide đơn lẻ (sự thay đổi C > T ở exon 7), dẫn đến sự kết nối khác nhau.
_ Số lượng bản sao SMN2 khác nhau giữa các cá thể trong quần thể. Nhìn chung, đối với các bệnh nhân SMA, càng có nhiều bản sao SMN2 thì triệu chứng bệnh của họ càng ít nghiêm trọng. Vì vậy, việc định lượng bản sao SMN2 có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình tiên lượng bệnh. Ngoài ra, số lượng bản sao SMN2 của bệnh nhân có thể khiến họ đủ điều kiện để đáp ứng trong điều trị Spinraza®, do cơ chế hoạt động của thuốc dựa trên quá trình tăng cường sản xuất protein SMN chức năng từ SMN2. - SALSA® MC002 SMA Newborn Screen – Giải pháp từ MRC Holland trong tầm soát SMA ở trẻ sơ sinh
_ Xét nghiệm Melt Assay SALSA MC002 SMA Newborn Screen là một xét nghiệm bán định lượng được cấp phép sử dụng trong chẩn đoán invitro (IVD) hoặc trong nghiên cứu (RUO) để phát hiện sự biến mất đồng hợp tử của exon 7 ở gen SMN1 trong DNA bộ gen được phân lập từ mẫu máu ngoại vi toàn phần của người bệnh hoặc thẻ vết máu khô (dry blood spot – DBS).
_ Trong xét nghiệm với SALSA MC002 SMA Newborn Screen, quá trình khuếch đại PCR exon 7 của gen SMN1 và gen SMN2 được thực hiện, theo sau là sự liên kết giữa đầu dò huỳnh quang với amplicon và cuối cùng là giai đoạn gia nhiệt để tạo ra đường cong nóng chảy (melt curve) (Hình 1, Strunk et al. 2019). Tín hiệu huỳnh quang chỉ được ghi nhận trong quá trình hình thành đường cong nóng chảy.
_ Ngoài ra, hãng MRC Holland còn cung cấp một số bộ kit khác dựa trên phương pháp MLPA sử dụng trong chẩn đoán bệnh SMA, phù hợp cho nhiều nhu cầu và mục đích chẩn đoán di truyền khác nhau.
Tham khảo:
_ Melt Assay SALSA MC002 SMA Newborn Screen: https://www.mrcholland.com/product/MC002/13351
_ SALSA MLPA Probemix P021 SMA: https://www.mrcholland.com/product/P021/634
_ SALSA MLPA Probemix P060 SMA Carrier: https://www.mrcholland.com/product/P060/1056
_ SALSA MLPA Probemix P460 SMA: https://www.mrcholland.com/product/P460/4127
